บัดนี้ จักได้วิสัชนาในมงคลที่ ๒๗ ตามพระบาลีและอรรถกถาว่าื ขันติ นามะ อะธิวาสะนัง แปลว่า ภิกษุก็ดี คฤหัสถ์ก็ดี มีความพอใจไม่หวั่นไหวในคำด่า ๑๐ ประการ จัดเป็นมงคลความเจริญอันประเสริฐ อธิบายว่า ขันติความอดใจไม่โกรธ ไม่โลภ ไม่ทหลงในอารมณ์ คือ รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัสที่เกิดทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ทำใจไม่หวั่นไหวเรียก ขันติ

    อนึ่ง ความอดทนใจไม่โกรธพยาบาทอาฆาตจองเวรแซ่งด่ามนุษย์และสัตว์ ทำจิตมัธยัสถ์ไม่รักไม่ชังด้วยกำลังปัญญาที่รู้เท่าสังขารว่าเป็นอนิจจัง ทุขขัง อนัตตา ไม่โกรธ ไม่โลภ ไม่หลงในอารมณ์เหล่านั้น เรียกว่าขันติ คือ อดใจ ขันติความอดใจนี้เป็นที่สรรเสริฐแห่งพระพุทธเจ้าทั้งหลายว่า ขันตี ปะระมัง ตะโป ตีติกขา นิพพานัง ปะระมัง วะทันติ พุทธา แปลว่า พระพุทธเจ้าทั้งหลายย่อมกล่าวสรรเสริฐว่า ขันติความอดใจ ได้แก่ศีล สมาธิ ปัญญา ไตรสิกขา เป็นความเพียร ยังกิเลสให้ร้อนยิ่ง ขันติความอดใจถึงซึ่งนิพพาน ดับเพลิงกิเลสเพลิงทุกข์อย่างยิ่ง

    อนึ่งความอดทนซึ่งลมและแดดหนาวร้อน ความอยากข้าวอยากน้ำ และอดทนต่อทุกขเวทนาที่เกิดแต่อาพาธความเจ็บไข้ ไม่เอื้อเฟื้ออาลัยในกายจิตคิดย่อท้อในที่จะก่อสร้างทางการกุศลทานศีลภาวนา จัดเรียกว่าขันติความอดทน

    ถามว่า ขันติอดทนจะตั้งขึ้นด้วยอะไร แก้ว่า ตั้งขึ้นด้วยหิริความละอายบาปกลัวบาป ให้เกิดขันติความอดใจ เหมือนพระโพธสัตว์พระชาติเป็นพระเตมีย์ และเรื่องพระปุณณะเถระ ฯลฯ เป็นต้น...

ย้อนกลับ

ปิดหน้านี้

ถัดไป