มงคลที่ ๑๐
สุภาสิตา จะ ยา วาจา เอตัมมังคะละมุตตะมัง
วาจาที่กล่าวดีแล้ว เป็นอุดมมงคล

   บัดนี้ จักได้วิสัชนาในมงคลที่ ๑๐ ตามพระบาลีและอรรถกถาว่า สุภาสิตา จะ ยา วาจา เป็นต้น สืบต่อไป วาจาอันใดที่ไพเราะอ่อนหวานไม่รำคาญแก่โสตและเป็นประโยชน์ในชาตินี้และชาติหน้า วาจานั้นชื่อว่า สุภาสิตาวาจา กล่าวดี ด้วยสมเด็จพระมหามุนีทรงตรัสเทศนาไว้ในสุภาสิตสูตรว่า ภิกขะเว ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สุภาสิตา จะ ยา วาจา นั้น คือ กล่าวคำอ่อนหวานทีเป็นสุจริตประกอบไปด้วยองค์ ๕ ประการ คือ กาเลน จะ สุภาสิตา โหติ กล่าวในกาลที่สมควรจะพึงกล่าว ๑ สัจจา จะ ภาสิตา กล่าวแต่คำที่สัตย์จริงไม่กล่าวคำเท็จ ๑

   สัณหา สุภาสิตา กล่าวคำอ่อนหวานสุขุมละเอียดไม่หยาบคายให้เคืองหูผู้อื่น ๑

   อัตถะสัญหิตา จะ ภาสิตา กล่าวคำมีำประโยชน์ในชาตินี้และชาติหน้า ๑

   เมตตัง จิตเตน จะ ภาสิตา กล่าวคำประกอบไปด้วยจิตเมตตา ไม่มีความโกรธอิจฉาริษยาพบาท ๑ เป็น ๕ ประการ

   อิเมหิ โข ภิกขะเว ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อันวาจาประกอบไปด้วยองค์ ๕ นี้ เป็นสุภาษิต วาจากล่าวดีกล่าวชอบ ประกอบด้วยประโยชน์หาโทษมิได้ เป็นวาจานำมาซึ่งความเลื่อมใสของนักปราชญ์

   สมเด็จพระโลกนาถจึงทรงตรัสว่า อิธะ ภิกขะเว ภิกขุ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในพระศาสนานี้ อันว่าสุภาสิตาวาจานี้ อันนักปราชญ์ทั้งหลายมีพุทธเจ้าเป็นต้น ย่อมสรรเสริญว่ากล่าวดีมีคุณอันประเสริฐ กล่าวเป็นธรรมนำมาซึ่งความรักใคร่ ชอบใจแห่งชนทั้งปวง สุภาสิตาวาจานี้ ย่อมพ้นจากวาจาทุจริต ๔ มีมุสาวาท เป็นต้น

   อนึ่ง บุคคลกล่าววาจาทุจริต ๔ คือ มุสาวาท ๑ เปสุญญวาท ๑ ผรุสวาท ๑ สัมผัปปลาวาท ๑ ทั้ง ๔ นี้ มีโทษมากมายหลายประการ ย่อมจะยังสัตว์ทั้งหลายให้ไปบังเกิดในกำเนิดนรก เปรต อสุรกาย และสัตว์ดิรัจฉาน ในเสวยทุกขเวทนาสิ้นกาลนาน ครั้นพ้นจากอบายแล้วมาบังเกิดเป็นมนุษย์ โทษที่กล่าวมุสาวาทย่อมให้ผล มีผู้มาล่อลวงให้เสียทรัำพย์เสียของ และแกล้งฟ้องร้องด้วยความไม่จริง โทษที่กล่าวยุยงให้เขาแตกร้าวซึ่งกันและกัน โทษนั้นก็ให้บังเกิดในอบายภูมิทั้ง ๔ ครั้นมาเกิดในมนุษย์โลกทุกวันนี้ ก็ให้แตกร้าวจากบิดามารดา จากบุตรภรรยาคณาญาติ ปราศจากที่พึ่งพาอาศัยมิตรสหายที่ร่วมใจก็แตกกันไป

   โทษที่กล่าวคำหยาบช้ามีด่าเป็นต้น ก็ให้ผลไปบังเกิดในอบาย ครั้นเกิดมาเป็นมนุษย์ก็ต้องรับผลกรรมคือ คำหยาบช้า เขาติเตียนด่าว่าด้วยถ้อยคำอันหยาบคายหลายประการ

   โทษที่กล่าววาจาอันหาประโยชน์มิได้ ก็ย่อมจะนำให้ไปบังเกิดในอบาย ครั้นมาเกิดเป็นมนุษย์ก็จะได้ฟังแต่เสียงที่ไม่มีประโยชน์ เพราะเหตุฉะนั้น ชนทั้งหลายอย่าได้กล่าววาจาทุจริตทั้ง ๔ ประการ มีมุสาวาทเป็นต้น อนึ่งบุคคลที่กล่าวส่อเสียดยุยงให้เขาแตกร้าวจากกันนั้นมีโทษมาก ย่อมจะทำให้บังเกิดในนรกเสวยทุกข์สิ้นกาลนานดังนี้ ....

            ย้อนกลับ         ปิดหน้านี้         ถัดไป