ในอดีตกาล เมื่อครั้งพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติในกรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์ได้เกิดในตระกูล “คันธัพพะ” คือ พระกูลดีดสีตีเป่า เป็นผู้มีศีลปะปรากฎทั่วไป เป็นอาจารย์ชื่อว่า “โตติลบัณฑิต”

   มีนักดีดสีตีเป่า ชื่อว่า “มุสิละ”อยู่เมืองอุชเชนี ได้มาขอเรียนด้วย เมื่อเรียนจบแล้วจึงขออาจารย์ไปแสดงศีลปะถวายพระราชาพระราชาโปรดให้อยู่ด้วย แล้วจะให้รางวัล ครึ่งหนึ่งของเบี้ยเลี้ยงที่ให้แก่อาจารย์

   นายมุสิละทูลขอให้เท่ากับอาจารย์ แต่พระราชาตรัสว่า ธรรมดาอาจารย์ย่อมใหญ่กว่าศิษย์ เราจักให้เจ้ากึ่งหนึ่ง นายมุสิละจึงกราบทูลขอทอดพระเนตรศีลปะของตนกับอาจารย์

   ฝ่ายพระโพธิ์สัตว์ได้รู้ข่าวเช่นนั้น คิดว่าอาจจะพ่ายแพ้เพราะความแก่เฒ่าชราของตน จึงคิดฆ่าตัวตาย พอเดินเข้าไปในป่าจะผูกคอตาย แต่พอนึกกลัวตายก็กลับมาอีก เดินกลับไปกลับมาอย่างนี้จนหญ้าเตียนไป

   พระอินทร์จึงลงมาปรากฎในอากาศทรงทราบเหตุดังนั้นแล้ว จึงแนะนำวิธีดีดพิณแก่พระโพธิสัตว์ พร้อมกับให้บ่วง ๓ บ่วงตรัสว่าเมื่อเสียงพิณดังแลัว ท่านจงโยนบ่วงๆ หนึ่งขึ้นไปในอากาศ จักมีนางฟ้าลงมาฟ้อนอยู่ข้างหน้าของท่าน

   เมื่อถึงวันประลองปรากฎว่า นายมุสิละก้ต้องพ่ายแพ้แก่อาจารย์ มหาชนได้พากันลุกฮือเข้าทำร้ายจนถึงแก่ความตาย พระราชาทรงโปรดให้พระราชทานทรัพย์เป็นอันมากแก่พระโพธิ์สัตว์ ฝ่ายชาวเมืองก็กระทำตามอย่างพระราชา

   สมเด็จอมรินทราได้ตรัสเล่าเรื่องนี้แก่เหล่าเทพธิดา พวกเทพธิดาจึงกราบทูลว่า หม่อมฉันอยากเห็นอาจารย์ ขอได้โปรดให้ไปนำมาในที่นี้ ท้าวโกสีย์จึงตร้สสั่งตรัสสั่งให้มาตลีเทพสารถี นำเวชยันตรถไปเชิญมา

   เมื่อพระโพธิ์สัตว์ขึ้นมาถึงแล้ว จึงได้แสดงศีลปะในการดีดพิณให้ฟัง เมื่อจบแล้ว จึงขอให้เทพธิดาทั้งหลายเล่าถึงบุญกุศลที่เป็นความดีให้ฟัง นางเทพกัญญาเหล่านั้นได้เล่าให้ฟังว่า ตนเองเคยเกิดในสมัยพระพุทธกัสสป ล้วนแต่ได้ถวายทานต่าง ๆ กันทั้งนั้น

   ครั้นล่วงไป ๗ วัน ท้าวสักกเทวราช จึงรับสั่งให้ท่านมาตลี อัญเชิญพระโพธิ์สัตว์กลับลงไปสู่กรุงพาราณสี เวลากลับมาแล้วก็ได้เล่าเหตุการณ์ ตามที่ตนได้ไปเห็นในสวรรค์ให้คนทั้งหลายฟัง

   จำเดิมแต่นั้นมา คนทั้งหลายก็มีความอุตสาหะในการทำบุญกุศล ส่วนพระโพธิ์สัตว์ก็มั่นอยู่ในการให้ทาน รักษาศีล แล้วได้ขึ้นไปเกิดในสวรรค์

   เมื่อพระพุทธองค์ทรงแสดงเรื่องนี้ให้พระโมคคัลลาน์ฟัง จึงทรงประชุมชาดกว่า นายมุสิละในคราวนั้นได้มาเกิดเป็น พระเทวทัต ในคราวนี้ ทัาวโกสีย์ได้มาเกิดเป็นพระอนุรุทธ   พระราชา ได้มาเกิดเป็น อานนท์    โคตติลบัณฑิต ได้มาเกิดเป็น เราตถาคต ในบัดนี้