พระพุทธเจ้าทรงให้คำจำกัดความเกี่ยวกับลักษณะของจิตว่า อสรีรํ ไม่มีร่างกาย คุหาสยํ มีคูหาเรือนกายของคนเป็นที่อาศัย เป็นอันชี้ลงไปว่าร่างกายมีส่วนสัมพันธ์กับจิตอย่างใกล้ชิด แต่ไม่ใช่จิต. เหมือนแก้วใส่น้ำมีส่วนสักพันธ์กับน้ำ แต่แก้วน้ำไม่ใช่อันเดียวกัน หรือตัวอย่างที่เทียบเคียงอื่น ๆ ผู้ที่ถือว่าระบบประสาทหรือเส้นประสาทเป็นจิต ก็เท่ากับถือว่าสายไฟเป็นตัวไฟฟ้า หรือถือว่ามันสมองเป็นจิต ก็เท่ากับถือเอาเครื่องกำเนิดไฟฟ้า ( generator) เป็นตัวไฟฟ้า ซึ่งไม่มีทางเป็นไปได้เลย เครื่องกำหนิดไฟฟ้าก็ตามสายไฟฟ้าก็ตาม มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับไฟฟ้า แต่หาใช่ไฟฟ้าไม่ เมื่อตัดสายไฟแค่ไหนไฟฟ้าก็เล่นไปได้แค่นั้น

   หรือย่างแก้วน้ำกับน้ำ เราประดิษฐ์แก้วน้ำให้เป็นปลา ไก่ หรือรูปแบบสัตว์ต่าง ๆ น้ำที่ใส่ลงไปนั้นก็จะเป็นรูปร่างของสัตว์นั้น ๆ หรือว่าเราลองเอาน้ำหอมใส่ลงไปน้ำนั้นก็จะมากลิ่นหอม หรือเติมสีลงไปน้ำนั้นก็จะเป็นสีที่เราใส่ลงไป แต่ถ้าเราใส่กลิ่นเหม็นลงไปด้วย น้ำนั้นก็พลอยมีกลิ่นเหม็นไปด้วย ..จิตวิญญาณก็เช่นเดียวกัน ปรากฏในสัตว์ ก็มีความรูสึกแบบสัตว์ชนิดนั้น ๆ เช่นเป็นหนอน เป็นสุนัขเป็นแมว ฯลฯ ถ้าปรากฏในร่างกายของมนุษย์ผู้หญิง ก็มีความรู้สึกแบบผู้หญิง ถ้าปรากฏในร่างกายของมนุษย์ผู้ชาย ก็รู้สึกแบบผู้ชาย

    ทางพระพุทธศาสนาไม่ปฏิเสธความที่จิตเกี่ยวกับกาย เพราะฉะนั้นจึงไม่สอน ไม่ให้มรมานกายให้ลำวาก เพราะเมื่อกายกระสับกระส่าย จิตก็จะกระสับกระส่ายด้วย ฝรั่งเคยทดลองให้คนกินอาหารอด ๆ อยาก ๆ คนที่เข้มแข็งล่ำสันแท้ ๆ ถูกทดลองนาน ๆ เข้าก็ถึงกับจะเป็นบ้า จิตใจกระสับกระส่าย พอผ่อนรับประทานอาหารใหมากขึ้นกว่าขณะอด จึงค่อยเป็นปกติ ตามเดิม ส่วนทางพระพุทธศาสนาแม้จะสอนไม่ให้มรมานกาย แต่นักบวช ก็ไม่ให้บำรุงจนเกินไปนัก เพราะอาจเป็นทางให้กิเลสบางชนิดกำเริบ เพราะฉะนั้นการตัดอาหารมื้อเย็น จึงนับว่าเป็นททางสายกลางสำหรับนักบวช . พระพุทธเจ้าทรงมดลองมาแล้วในการทรมานพระกายก็ไม่ได้ตรัสรู้หรืออยู่ในปราสาทราชวัง บำเรอด้วยกามเต็มขนาด ก็ไม่ได้ตรัสรู้จึงทรงสอนทางสายกลางไว้สำหรับนักบวช.

   เหตุผลอันแสดงว่า จิตหรือวิญญาณไม่ใช่กาย อีกอย่างหนึ่ง ก็คือขณะมีความเจ็บปวดทางกาย ผู้มีจิตอันได้อบรมแล้ว ย่อมอดทนได้ดีกว่าผู้ไม่เคยอบรมจิตเลย คนที่แม้โหดร้ายทารุณมาก่อนไม่ต้องฉีดฮอร์โมนหรืออะไรเลย เพียงแต่ฟังเทศน์ อ่านหนังสือธรรมะ คิดหาเหตุผลสอนใจ ก็กลับตัวได้ ถ้าจิตหรือวิญญาณเป็นกาย ก็คงแก้ด้วยฉีดยา หรือกินยาเท่านั้น แต่นี้เพียงคิดหาเหตุผลสอนตนเอง ก็ย่อมกลับใจได้ และพระพุทธศาสนาที่สอนหนักในทางอบรมจิตใจ ก็เพราะถ้าจิตใจได้รับการอบรมดีแล้ว ก็เป็นเหตุให้เกิดความสุขมาถึงทางกายด้วย..